در انجام برخی از فرایند های جوشکاری، از یک فلز کمکی به عنوان الکترود یا سیم جوش کمک گرفته می شود. الکترود به مفتولی از جنس فلز یا گرافیت گفته می شود که توسط فلاکس یا پوشش احاطه شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا با روش استاندارد نام گذاری الکترود ها آشنا شوید:
- تعریف الکترود جوشکاری
- نحوه نام گذاری الکترود های جوشکاری با استاندارد A.W.S
- اولین علامت در نام گذاری استاندارد الکترود
- دومین علامت در استاندارد نام گذاری الکترود های جوشکاری
- تشخیص موقعیت جوشکاری در استاندارد A.W.S
- چهارمین و آخرین علامت در نام گذاری الکترود به روش A.W.S
الکترود های جوشکاری را بر اساس ویژگی های مختلفی مثل جنس مفتول، نوع پوشش فلاس و ضخامت تقسیم بندی می کنند. برای نام گذاری الکترود در بسیاری از کشور های دنیا، از جمله ایران، روشی استاندارد و بین المللی وجود دارد. در ادامه مطلب پس از توضیحات مختصری در مورد الکترود جوشکاری، به توضیح این روش نام گذاری خواهیم پرداخت.
تعریف الکترود جوشکاری
در حالت کلی، الکترود را می توان سیم یا مفتول روکش داری تعریف کرد که اغلب اوقات از جنس فلز می باشد. الکترود با پر کردن فضای خالی که بین سطح دو قطعه وجود دارد، به انجام عملیات جوشکاری و ایجاد اتصال کمک می کند. جنس الکترود باید به گونه ای انتخاب شود که با سایر تجهیزات جوشکاری هماهنگی داشته باشد.
نحوه نام گذاری الکترود های جوشکاری با استاندارد A.W.S
نام این روش استاندارد برگرفته از عبارت American Welding Society به معنای انجمن جوشکاران آمریکا می باشد. تقسیم بندی الکترود های جوشکاری و نام گذاری آن ها بر اساس روش این نهاد مستقل، اکنون به عنوان یک استاندارد بین المللی محسوب می شود. ASW معتبر ترین دسته بندی و طبقه بندی ها در حوزه خدمات جوشکاری را ارائه می دهد.
امروزه ایران و بسیاری از کشور های دیگر از این استاندارد نام گذاری برای شناسایی و تقسیم بندی الکترود ها استفاده می کنند. در این استاندارد الکترود ها بر اساس ویژگی های زیر طبقه بندی می شوند:
- نوع روکش (Covering Type)
- نوع جريان (Current Type)
- وضعیت جوشکاری (Welding Position)
- خواص مکانیکی فلز جوش (Mechanical Properties Of The Weld Metal)
اولین علامت در نام گذاری استاندارد الکترود
اگر قبل از عدد چهار یا پنج رقمی درج شده روی الکترود، حرف E قرار گرفته باشد، به این معنی است که این الکترود مخصوص استفاده در خدمات جوشکاری به روش قوس الکتریکی (Arc Welding) می باشد. اگر به جای حرف E، از حروف RG استفاده شده باشد، به این معنا است که این الکترود در جوشکاری گازی (Gas Welding) کاربرد دارد.
دومین علامت در استاندارد نام گذاری الکترود های جوشکاری
پس از این حروف ممکن است عددی دو، سه، چهار یا پنج رقمی قرار داشته باشد که نشان دهنده استحکام کششی ایجاد شده، بر اساس پوند بر اینچ مربع است. استحکام کششی جوش را بنا به دستورالعمل سازنده الکترود، بر اساس Welded As یا Stress Relieved مشخص می کنند.
تشخیص موقعیت جوشکاری در استاندارد A.W.S
عدد دومی که از سمت راست بر روی الکترود درج شده است، موقعیت جوشکاری که الکترود برای آن ساخته شده است را نشان می دهد. در ادامه به بررسی بیشتر این موقعیت ها می پردازیم:
همه موقعیت های جوشکاری (All Position): در صورتی که عدد 1 (EXX1X) در این محل درج شده باشد، به این معنا است که استفاده از این الکترود، در تمامی موقعیت های جوشکاری ممکن است.
حالت های افقی و تخت جوشکاری (Flat and Horizontal): چنانچه عدد 2 (EXX2X) در این موقعیت نوشته شده باشد، یعنی فقط می توان از این الکترود در حالت های افقی و تخت جوشکاری استفاده کرد.
فقط موقعیت افقی جوشکاری (Flat ): اگر دومین عدد نوشته شده بر روی الکترود 3 باشد (EXX3X)، استفاده از این الکترود فقط در جوشکاری های حالت افقی ممکن است.
تمام موقعیت های جوشکاری و حالت عمودی سرازیر (Vertical Down): درج شدن عدد چهار (EXX4X) در این موقعیت، نشان می دهد که از این الکترود می توان برای انجام جوشکاری های تخت، سقفی، افقی و عمودی – سرازير استفاده کرد.
چهارمین و آخرین علامت در نام گذاری الکترود به روش A.W.S
علامتی که در جایگاه چهارم بر روی الکترود درج شده است، نشان دهنده ویژگی های ظاهری گرده جوش و همچنین نوع جریان است. این علامت می تواند عددی بین 0 تا 6 باشد.
علامت چهارم 0: در این صورت، استفاده از این الکترود جوشکاری فقط با جریان برق مستقیم (DC) و قطب معکوس ممکن است. در این شیوه جوشکاری، نفوذ بالا بوده و گرده جوش درجه سختی نسبتا زیاد است. مهره های جوش تشکیل شده توسط این الکترود تخت می باشند.
علامت چهارم 1: استفاده از الکترود جوشکاری در این حالت، با DC و AC ممکن است. جوش ایجاد شده توسط این الکترود ها، در حالت کلی صاف می باشد و فقط در شکاف ها کمی مقعر است.
علامت چهارم 2: استفاده از این نوع الکترود نیز با جریان متناوب برق (AC) و جریان مستقیم (DC) امکان پذیر است. در این روش، جوش نفوذ متوسطی داشته و دارای ظاهری محدب است. در مقایسه با دو دسته قبلی، سختی جوش ایجاد شده در این حالت کمی کمتر است.
علامت چهارم 3: به کار بردن این الکترود ها، با استفاده از جریان مستقیم و متناوب برق ممکن است. قوس الکتریکی تشکیل شده در این روش جوشکاری بسیار آرام است و جوش حاصل از آن نیز نفوذ کمی دارد.
علامت چهارم 4: این نوع از الکترود ها را نیز می توان به وسیله جریان های مستقیم و متاوب برق استفاده کرد. از الکترود های این دسته در مواردی که احتیاج به جوشکاری شکاف های عمیق می باشد، استفاده می شود.
علامت چهارم 5: در این صورت تنها می توان از جریان برق DC برای جوشکاری استفاده کرد. این دسته از الکترود ها، معمولا برای جوشکاری شکاف های عمیق کاربرد دارند. پوشش الکترود های این دسته از نوع بازی می باشد و سختی گرده جوش آن ها کم است.
علامت چهارم 6: ویژگی های این دسته از الکترود ها کاملا شبیه به گروه قبلی می باشد، تنها تفاوت این دو دسته از الکترود های جوشکاری، جریان برق مورد استفاده آن هاست. این نوعل الکترودها را می توان با جریان AC استفاده کرد.
