مدیریت زباله های جامد شهری فرآیندی با ابعاد مختلف و گسترده است که دارای قسمت های متفاوتی می باشد. برای آشنایی بیشتر با این نوع مدیریت، لازم است تا با مراحل تولید، جمع آوری، بازیافت، حمل و نقل، دفن و … زباله های جامد شهری بیشتر آشنا شوید. در ادامه این مقاله همراه ما باشید:
- منظور از پسماند و زباله های جامد شهری چیست؟
- اهمیت مدیریت زباله های جامد شهری
- هدف از مدیریت زباله ها
- بهترین روش مدیریت پسماند های جامد
- مراحل مدیریت پسماند جامد
- کاهش تولید زباله
- مدیریت و کنترل تولیدات
- جمع آوری زباله های جامد شهری
- انتقال پسماند های جامد
- پردازش و بازیافت زباله ها
- دفع پسماند و زباله های جامد شهری
تحقیقات نشان می دهند که نزدیک به 80% از زباله های خانگی، در صورت مدیریت درست، قابلیت بازیافت دارند. این روزها با پیشرفت تکنولوژی می توان بسیاری از پسماند های جامد را مدیریت کرده و بازیافت نمود. به طور مثال مصالح باقی مانده از صنعت ساخت و ساز که به نام نخاله ساختمانی شناخته می شوند را می توان با مدیریت درست بازیافت کرده و دوباره به مصالح قابل استفاده تبدیل کرد.
اما متاسفانه بسیاری از افراد نا آگاه، بدون توجه به این مسئله با حمل نخاله و مصالح ساختمانی خود به خارج از شهر و ریختن آن ها مکان های نامناسب، نه تنها از بازیافت شدن این مواد جلوگیری می کنند، بلکه به محیط زیست و بهداشت عمومی نیز آسیب وارد می کنند.
منظور از پسماند و زباله های جامد شهری چیست؟
معنای کلمه زباله یا پسماند واضح است، زباله به مواد جامد، مایع و یا گازی گفته می شود که پس از مصرف باقی مانده و دیگر قابل استفاده نیستند، به همین دلیل دور ریخته می شوند. با توجه به تعاریف علمی، انواع پسماند را به شش گروه اصلی صنعتی، بیمارستانی، شهری، خطرناک، فضایی و الکترونیکی تقسیم بندی می کنند. مواد زائد جامد شهری یا زباله های جامد شهری، به پسماند های غذایی، ساختمانی و سایر مواد جامد مانند پلاستیک و منسوجات گفته می شود که در جوامع شهری مانند مراکز مسکونی و تجاری تولید می شوند.
اهمیت مدیریت زباله های جامد شهری
انسان از قرن ها پیش به تولید زباله و پسماند می پرداخته و آن ها را به چرخه محیط زیستی وارد می کرده است. در هزاران سال پیش، مسئله مدیریت زباله های جامد اهمیت چندانی نداشت، زیرا جمعیت انسان ها بسیار محدود بود. اما امروزه با افزایش شهر نشینی و صنعتی شدن کشور ها، تولید زباله های جامد شهری افزایش چشمگیری پیدا کرده است و در نتیجه اهمیت مدیریت آن ها نیز بیشتر شده است.
برای آن که بتوانیم از آسیب های ناشی از زباله ها در امان بمانیم، لازم است تا شیوه صحیح مدیریت زباله های جامد شهری را مد نظر بگیریم. همانطور که گفته شد پسماند های جامد شهری، شامل مواد گستره ای از مناطق مسکونی، تجاری و گاهی صنعتی است که خواص شیمیایی و فیزیکی بسیار متفاوتی دارند. مدیریت این زباله ها اهمیت زیادی در مورد مسائل محیط زیستی دارد به طوری که در بسیاری از کشور های صنعتی، به این مسئله با دید توسعه پایدار نگاه می کنند.
مدیریت زباله های جامد شهری به مجموع قوانینی گفته می شود که درباره تولید، ذخیره، انتقال، بازیافت، پردازش و دفن پسماند ها می باشد، به طوری که اصول بهداشت عمومی و محیط زیستی در نظر گرفته شود. یکی از بزرگترین مشکلاتی که حجم زیاد زباله ها به دنبال دارد، کمبود محل دفن است که با شیوه مدیریتی دست می توان آن را تا حدی کنترل کرد. به طور مثال ضایعات ساختمانی یکی از پر حجم ترین پسماند های جامد می باشند و پیدا کردن محل مناسب دفن نخاله همواره یکی از دغدغه های مسئولین شهری بوده است.
هدف از مدیریت زباله ها
می توان گفت در سه دهه اخیر، مدیریت پسماند ها به سمتی پیش رفته است که اساسی ترین اصل مدیریتی، به حداقل رساندن تولید زباله ها و پسماند ها است. به طور کلی هدف از مدیریت انواع پسماند ها، از جمله زباله های جامد شهری را می توان حمایت از محیط زیست، حفظت از بهداشت و سلامت عمومی، جلوگیری از ایجاد بو و فضای نامطبوع در محیط، با استفاده از یک شیوه صحیح و اصولی دانست.
بهترین روش مدیریت پسماند های جامد
روش های بسیار متفاوتی برای از بین بردن زباله های جامد شهری وجود دارد، اما یکی از با اهمیت ترین مسائل در رابطه با پسماند های دنیای امروزی، بازیافت زباله ها می باشد. با استفاده از بازیافت پسماند ها، می توان حجم زباله های تولیدی را کاهش داد و از آلوده شدن محیط زیست نیز جلوگیری کرد. علاوه بر این بازیافت می تواند باعث صرفه جویی در هزینه ها، مصرف انرژی و منابع طبیعی شود.
مراحل مدیریت پسماند جامد
افزایش روز افزون حجم زباله ها و همچنین تنوع و گوناگونی پسماند های تولید شده، باعث شده است تا روش های سنتی مدیریت پسماند ها دیگر جواب گوی نیاز ها انسان امروزی نباشد. تغییر دادن الگوی مصرف مردم، استفاده از نیروهای آموزش دیده و متخصص، به کار گیری تجهیزات پیشرفته در سیستم جمع آوری زباله ها، از جمله مواردی هستند که می توانند مراحل مدیریت پسماند های جامد را بهبود بخشند.به طور کلی مدیریت پسماند جامد در سراسر دنیا به صورت زیر انجام می شود:
کاهش تولید زباله
اولین گام در جهت مدیریت زباله های جامد شهری را می توان کاهش تولید پسماند در مبدا بیان کرد. به طراحی و تولید محصولات به گونه ای که پس از پایان دوره مصرف پسماند کمتری تولید کنند، اصطلاحا کاهش در مبدا گفته می شود. در بسیار از کشور های صنعتی دنیا این ایده منجر به بروز فناوری جدیدی با نام فناوری پاک شده است.
مدیریت و کنترل تولیدات
یکی از اصولی ترین اقداماتی که می توان در جهت مدیریت پسماند انجام داد، کنترل کردن میزان تولیدات بر اساس نیاز ها است. با مدیریت کردن این مسئله علاوه بر اینکه می توان حجم زباله های تولید شده را کاهش داده و مدیریت کرد، می توان در مصرف منابع طبیعی نیز صرفه جویی کرده و مانع از هدر رفتن سرمایه های ملی شد.
جمع آوری زباله های جامد شهری
مرحله مهم بعدی در مدیریت زباله های جامد شهری، نحوه جمع آوری این پسماند ها در سطح شهر می باشد. این مسئله می تواند به طور مستقیم بر روی بهداشت محیط شهری تاثیر گذار باشد. برنامه ریزی زمانی برای جمع آوری زباله ها از جمله اقداماتی است که شهرداری ها می توانند به وسیله آن به مدیریت پسماند ها کمک کنند. لازم به ذکر است برای جمع آوری موثر زباله ها، لازم است تا شهروندان نیز با مسئولان مربوطه همکاری کنند.
پردازش و بازیافت زباله ها
منظور از پردازش زباله ها، تمامی فرآیند هایی است که منجر به تغییر خواص فیزیکی و یا شیمیایی پسماند ها می شود. فشردن، خرد کردن، سوزاندن و آبگیری کردن از جمله تکنیک های پردازش زباله های جامد شهری می باشد. همانطور که می دانید، بازیافت به معنای تبدیل کردن ضایعات و پسماند های بدون استفاده، به موادی است که قابلیت به کار برده شدن مجدد را دارند. در صورتی که پردازش زباله ها منجر به تولید انرژی شود نیز می توان از آن به عنوان بازیافت نام برد.
انتقال پسماند های جامد
پس از جمع آوری زباله های جامد شهری، نوبت به حمل و نقل آن ها می رسد. این مسئله زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که محل مورد نظر برای دفن و یا بازیافت زباله ها در فاصله دوری قرار داشته باشد. یکی دیگر از مسائلی که هنگام انتقال پسماند های جامد اهمیت پیدا می کند، نوع و جنس زباله ها ست. به طور مثال هنگام انتقال ضایعات ساختمانی لازم است تا از انواع ماشین های حمل نخاله کمک گرفته شود، زیرا این نوع پسماند حجم و وزن بالایی داشته و در هنگام حمل و نقل آن ها مسائل ایمنی نیز باید در نظر گرفته شوند.
دفع پسماند و زباله های جامد شهری
آخرین مرحله در مدیریت زباله های جامد شهری، انتخاب روش دفع مناسب است. هر یک از این روش ها باید با توجه به موارد مختلفی مانند هزینه و شرایط محیطی انتخاب شوند. یکی از بهترین روش های دفع پسماند های جامد و استفاده بهینه از آن ها کمپوست و یا تهیه کود از زباله می باشد. سوزاندن زباله ها در کوره های مخصوص و دفن بهداشتی و اصولی پسماند ها در محل مناسب، از دیگر روش های رایج دفع پسماند و زباله های جامد شهری می باشد.
دسته بندی شده در: حمل نخاله و حمل مصالح, مجله